نمونه هایی از تحلیل اهداف، محتوا و روش‌های یاددهی- یادگیری برنامه‌های درسی دوره ابتدایی
تحلیل برنامه های درسی، یعنی شناسایی عناصر برنامه درسی و چگونگی ارتباط بین آنها
بنابراین آگاهی نسبت به اهداف، محتوا، روش های یاددهی-یادگیری و ارزشیابی برنامه های درسی و توانایی فهم ارتباط بین آنها، لازمه تحلیل برنامه های درسی است.
۱. تحلیل اهداف به منظور شناخت موضوع، حیطه و سطح
برای شناخت بیشتر یک هدف آموزشی، می توان هدف را بر اساس موضوع، سطح و حیطه
تحلیل کرد. هر هدف دارای موضوعی است؛ موضوع هدف، محور کار معلم و دانش آموز در فرآیند یاددهی– یادگیری است، برای مثال به اهداف زیر توجه کنید:
آشنایی با برخی از نیازهای انسان ؛ کتاب هدیه های آسمانی پایه دوم – درس ۱.
نیازهای سارا و سایه را مقایسه می کند؛ کتاب هدیه های آسمانی پایه دوم – درس ۱.
احساس علاقه نسبت به خداوند و تشکر از او به خاطر نعمت‌هایش؛
۱. تحلیل اهداف به منظور شناخت موضوع، حیطه و سطح
کتاب هدیه های آسمانی، پایه دوم – درس ۱.
مریل (۱۳۷۲) موضوع اهداف را به چهار گروه تقسیم کرده است. حقایق، مفاهیم، روش کار، اصول و قوانین که هر کدام شامل موارد زیر هستند:
۱. حقایق؛ اطلاعاتی چون اسامی خاص، اماکن، نام اشخاص و تاریخ حوادث. همچنین علائم، نمادها و نشانه های قراردادی را نیز شامل می شود.
۲. مفاهیم؛ به مجموعه اشیا، حوادث و پدیده هایی گفته می شود که دارای خصوصیات ویژه و نام مشترک هستند.
۳. روش کار؛ مجموعه نظام یافته اعمال و فعالیت‌هایی است که برای رسیدن به یک هدف یا حل یک مسئله یا تولید یک محصول خاص صورت می گیرد.
۴. اصول؛ روابط بین پدیده ها که شامل روابط علی و معلولی، همبستگی و یا هر رابطه دیگری می‌باشد که در تفسیر و تبیین حوادث به کار می رود (فردانش، ۱۳۷۲).
در طبقه بندی جدید «بلوم» نیز موضوع هدف به «حقایق»، «مفاهیم و اصول»، «رویه‌ها» و «فراشناخت» تقسیم شده است. برای شناخت بهتر موضوع هدف می توان اهداف یک درس را
بر اساس طبقه بندی مریل و یا بلوم تحلیل کرد. در این تحلیل مشخص می‌شود که موضوع هر هدف چیست، آیا یک حقیقت است؛ آیا یک مفهوم است؛ یا آنکه رویه، اصل و یا یک فراشناخت است.
بعد از آن که معلم موضوع هدف را به خوبی شناخت، باید مشخص کند این هدف در کدام حیطه قرار می گیرد. آیا مربوط به فرآیندهای ذهنی است یا مرتبط با احساسات و تمایلات فرد است و یا آن که به دنبال رفتارهای روانی و حرکتی است. به اهداف زیر توجه کنید:
درباره سیم کشی برق خانه توضیح دهد؛ کتاب علوم پایه چهارم – درس هفتم.
هنگام استفاده از الکتریسیته، نکات ایمنی را رعایت کند؛ کتاب علوم پایه چهارم – درس هفتم.